მასკულინური ნორმები და ძალადობრივი გარემო

·         შესავალი

მასკულინური ნორმები და მისი გავლენა ადამიანზე-ეს ის მნიშვნელოვანი საკითხია, რომლითაც მრავალი გენდერის მკვლევარი (და არამარტო) არის დაინტერესებული. ხშირად, ცხარე დისკუსიებში,  მამაკაცის მხრიდან ძალადობის გამოვლინებას მასკულინურ ნორმებს უკავშირებენ, რაც თანამედროვე სამყაროში ძალიან ხშირია, განსაკუთრებით ტრადიციულ, პატრიარქალურ საზოგადოებებში.

ჩემი ამ თემით დაინტერესება მისმა აქტუალობამ განაპირობა. შევეცადე გამომეკვლია ეს ფენომენი  და გარკვეულ დასკვნამდე მივსულიყავი. კვლევა ეხება მასკულინურ ნორმებს. კვლევის მიზანს წარმოადგენდა მასკულინურ ნორმებსა და ძალადობას შორის კავშირის პოვნა ლოკალურ\ადგილობრივ დონეზე (საქართველოს მაგალითზე).  საქართველოში,  ბოლო პერიოდის განმავლობაში,მედიისგან განსაკუთრებით ხშირად ვიგებთ, რომ მკვეთრად იმატა მამაკაცის მხრიდან განხორციელებულმა ძალადობამ, როგორც ქალზე, ასევე მამაკაცზე. უმრავლეს შემთხვევაში ძალადობის აქტორი ისევ კაცია. აგრესიის ამ ფორმას მრავალი ადამიანი სხვადასხვა ფაქტორს უკავშირებს. მე ის მასკულინურ ნორმებს დავუკავშირე და ვეცადე გამომეკვლია ამ ნორმებთან მიმართებაში. როდესაც იცი პრობლემის გამომწვევი ფაქტორი მასთან გამკლავებაც მარტივი ხდება.

მანუელ კასტელსი  ესპანელი სოციოლოგია, რომლის კვლევები ძირითადად ინფორმაციულ საზოგადოებას, კომუნიკაციასა და გლობალიზაციას ეხება.1 მოცემული ესსეც სწორედ სოციოლოგიური თვალთახედვიდან  ახალი ურბანული რეალობის მახასიათებლებს აღწერს. ავტორი   ქალაქის შესახებ იმ თეორიული განაზრებებს გვთავაზობს, რომელიც  21–ე საუკუნისთვის დამახასიათებელი ტენდენციების გამოკვლევის შედეგად ჩამოაყალიბა.

მანუელ კასტელსისთვის ცნება „სივრცე“   ის ფუნდამენტური განზომილებაა, რომელიც ურბანულ საზოგადოებას გამოხატავს. მისი აზრით,  თანამედროვე ქალაქურ ცხოვრებას ორმაგი სივრცული გამოცდილება აქვს, ესენია: „ნაკადების სივრცე“ (the space of flows) და „ადგილების სივრცე“ (the space of places). პირველიელექტრონულ, ტელეკომუნიკაციების კომპიუტერიზებულ ქსელთანაა დაკავშირებული, რომლითაც, მეტწილად  ახალი გლობალური ეკონომიკა წარიმართება. მეორეში კი ქალაქის შიგნით  სამეზობლოები და ადგილობრივი ბიზნეს კვანძები იგულისხმება, სადაც ხალხი ცხოვრობს და  პერსონალურ, საოჯახო ურთიერთობებსა და ინდივიდუალურ იდენტობას ავითარებს. კასტელსი ამბობს, რომ ოცდამეერთე საუკუნეში მსოფლიო  ინფორმაციულ ეპოქაში შევიდა, რომელიც  ახალი „ქსელური საზოგადოებით“ ხასიათდება. შესაბამისად,  „ნაკადების სივრცეზე“  ხაზგასმა ბუნებრივია. 

მოლაპარაკებები  ადამიანებს შორის გათვალისწინებული შეთანხმების მისაღწევად  ურთიერთობის საშუალებაა, როდესაც ორ მხარეს მსგავსი ან საპირისპირო პოზიცია და ინტერესები აქვს. მოლაპრაკებების ძირითადი დანიშნულება   აზრთა ურთიერთგაცვლის დახმარებით, ისეთი შეთანხმების მიღწევაა, რომელიც ორივე მხარეს დააკმაყოფილებს  და შედეგს გამოიღებს. ჟენევის მოლაპარაკებებიც გამონაკლისი არ არის. ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა საქართველოს მთავარი პრიორიტეტია. ეს საკითხი საერთაშორისო ასპექტში  უნდა გადაწყდეს  და ჟენევის მოლაპარაკებები საქართველოს დეოკუპაციის უზრუნველსაყოფად ერთადერთი ფორმატია.

ჟენევის მოლაპარაკებები გაეროს, ევროსაბჭოსა და ეუთოს შუამავლობით ტარდება. პირველი მოლაპარაკებები    2008 წლის 15 ოქტომბერს, 12 აგვისტოს ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების შესაბამისად  ჩატარდა, რომელშიც  საქართველოს,  რუსეთის, აშშსა და ორი სეპარატისტული რეგიონის წარმომადგენლები მონაწილეობდნენ (MFA,2013,13).

ქართული კულტურის წიაღში ვიზრდებოდი და ვიზრდები, ვყალიბდები პიროვნებად. ჩემი ეროვნული იდენტობა მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებისთვის საფუძველს მიქმნის.

„ადამიანი ჰგავს იმ ქვეყანას,

რომელსაც მისი სამშობლო ჰქვია“.

 ეს სიტყვები ეკუთვნის ოთარ ჭილაძეს და შეესაბამება ჩემს აზრს, რომ თითოეული  ადამიანის სულში  მისი ეროვნული კულტურისთვის დამახასიათებელი ღირებულებები, ფასეულობები ირეკლება. მაშასადამე, უპირველეს ყოვლისა, ჩემს თავს ვუსვამ შეკითხვას: ვინ ვარ მე? შემდეგ ვცდილობ  ქართული კულტურის ჩემთვის მისაღები და ასევე უარყოფითი მხარეები გავაანალიზო.

ბუმერანგი ავსტრალიელი ტომების სატყორცნი იარაღია, ერთგვარი მოხრილი ჯოხი, რომელიც  გატყორცნის შემდეგ უკან ბრუნდება...

სოციოლოგიური თეორიების ჩასახვის  ზუსტი თარიღის დადგენა საკმაოდ ძნელია. უხსოვარი დრიოიდან ადამიანები აანალიზებდნენ საზოგადოებაში მიმდინარე პროცესებს და აგებდნენ სოციალურ თეორიებს. მხოლოდ XVIII საუკუნიდან გამოჩნდნენ მოაზროვნეები, რომელთაც შეგვიძლია ვუწოდოთ ნამდვილი სოციოლოგები.  უნდა ითქვას, რომ სოციალური თეორიების წარმოშობა,  საზოგადოებაში არსებული სოციალური პრობლემებითაა განპირობებული. თავისთავად ის ფაქტი, რომ სოციოლოგია საზოგადოებისა და საზოგადოებაში მიმდინარე პროცესების შემსწავლელ მეცნიერებად ჩამოყალიბდა,   სოციუმში არსებული პრობლემების შედეგია. თუმცა, ერთი საინტერესო მოვლენის წინაშე ვდგებით:  სოციალური პრობლემები იყო სოციოლოგიის დაბადების მიზეზი და ამავდროულად, ამ პრობლემების გადაჭრის ეფექტურ საშუალებად სწორედ ეს მეცნიერება იქცა.

უკანასკნელ პერიოდში სულ უფრო და უფრო აქტუალური ხდება გლობალიზაციის საკითხი.როგორც ყველა მოვლენას გლობალიზაციასაც გააჩნია თავისი დადებითი და უარყოფითი მხარე.თუმცა,სანამ საკითხის უშუალო განხილვაზე გადავიდოდეთ,უმჯობესია, ვისაუბროთ  ზოგადად  ტერმინის  წარმოშობის შესახებ.

გლობალიზაციის ტერმინის დანერგვა დაკავშირებულია ამერიკელი სოციოლოგის,     რ.რობერტსონის,სახელთან,რომელმაც ის 1983 წელს სტატიაში გამოიყენა.თუ დასაწყისში    გლობალიზაცია წმინდა ეკონომიკური შინაარსის ტერმინი იყო,ძალიან მალე მან ფართო,გლობალური მნიშვნელობა შეიძინა და საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფერო მოიცვა.იგი გაერთიანების,შერწყმის სინონიმად გადაიქცა.

XXI საუკუნეში მომხმარებლური ტენდენციებია გაბატონებული. თანამედროვე საზოგადოება პრაგმატულობით ხასიათდება. ადამიანები ყველაფერს შეძენის პრინციპით განვსაზღვრავთ. ვერც კი ვაცნობიერებით, რომ ხშირად ნივთები ჩვენი ცხოვრების მიზნად იქცევიან. ხანდახან იმდენად გვიტაცებს შეძენის პროცესი , რომ ვყიდულობთ საგნებს ,რომლებიც არც კი გვჭირდება...  სამწუხარო რეალობაა, რომ  მატერიალური კეთილდღეობა არამარტო მოთხოვნილებების დაკმაყოფილების საშუალება ,არამედ სოციალური პრესტიჟისა და სტატუსის შექმნის წყაროს წარმოადგენს. ეს საზოგადოების უმნიშვნელოვანეს და  თანამედროვეობის მეტად აქტუალურ პრობლემას „ადამიანის გაუცხოებას“ უკავშირდება. თუმცა, ჩვენს სტატიაში მას განვიხილავთ , არა როგორც სოციუმის მანკიერებას ,არამედ  ერთგვარ სოციალურ ცოდნას , რომელსაც აქტიურად იყენებენ მარკეტინგის სფეროში წარმატებული ბიზნესის საწარმოებლად. სანამ უშუალოდ საკითხს ჩავუღრმავდებოდეთ , მოდით განვიხილოთ მარკეტინგის ცნება. ტერმინი „მარკეტინგი“ XIX-XX საუკუნეების მიჯნაზე გაჩნდა, ის ,ერთი მხრივ, გულისხმობს ბაზრის ყოველმხრივ და საგულდაგულო შესწავლას ,მომხმარებელთა მოთხოვნილებებისა და გემოვნების ცოდნას , მეორე მხრივ , კი მარკეტინგი აქტიური ზემოქმედებაა ბაზარზე და არსებულ მოთხოვნილებებზე, ასევე მათი ფორმირების წესებზე. 

XXI საუკუნეში კიბერსამყარო თანამედროვე საზოგადოების განუყოფელ ნაწილად იქცა.ინტერნეტ სივრცე , უდავოდ, მაცდურად გამოიყურება. ის ხომ ადამიანს უამრავ შესაძლებლობას სთავაზობს,რაზეც საუბარი ნამდვილად შორს წაგვიყვანს... თუმცა, რამდენიმე ძირითადი გამოყენების სფეროს გახსენება ,ვფიქრობ ,ურიგო არ იქნება. ნებისმიერი სახის ინფორმაციის  მიღება, სასურველი ფილმებისა თუ თამაშების გადმოწერა ,სოციალურ ქსელებში გაწევრიანება და ონლაინ შოპინგი-ეს არასრული ჩამონათვალია იმ მიმზიდველი ვირტუალური სამყაროს შემოთავაზებებისა, რომელზეც უარის თქმა ,დამეთანხმებით ,რომ ძალიან რთულია.  ყველასათვის ცხადია ,რომ  კიბერსივრცის გაჩენა-განვითარება  სრულიად ცვლის ჩვენს სამყაროს  და თითოეული ჩვენგანის ცხოვრებას, რასაც გლობალური ხასიათი  აქვს. ამ პროცესზე კონტროლის დაკარგვის საფრთხის გააზრებამ ჯერ კიდევ 2011 წელს გაერთიანებული სამეფოს დედაქალაქში კონფერენციის ჩატარება განაპირობა,რომელიც მიზნად ისახავდა  ინტერნეტ სამყაროს სწორ გამოყენებასა და მის განვითარებაზე საერთაშორისო