გოფმანის მოკლე ვარიანტი - თანამედროვე 2

ნანახია: 6983
რეიტინგი: / 5
ცუდიძალიან კარგი 

მიმოხილვა

ირვინგგოფმანისსოციოლოგიურითეორია

 

1.  თეორიული კონცეფცია.

2.  ინტელექტუალური ბიოგრაფია.

3. ყოველდღიურობის  ძირითადიცნებები და სტრუქტურები.

 საკვანძოსიტყვებიდაგამოთქმები:   ყოველდღიურობა,   (front),  გუნდები (teams), სიტუაციური შესაბამისობა (დროულობა)(situational propiziety), ,,ჩართულობა“ (involvement), მიღწევადობა (доступность – accessibility), მოქალაქეობრივი ჩაურევლობა (უყურადღებობა –civil inattention),  ფრეიმები (frame – ჩარჩო),  თამაში (игра  – game),  ნდობა (доверие – trust).

 

1. თეორიულიკონცეფცია.

გოფმანმაყოველდღიურობააბსტრაქტულითეორიისსაგნადაქციადაყოველდღიურილოგიკისაღმწერიკატეგორიებისსისტემაშემოგვთავაზა. მანსოციალურიცხოვრებისსტრუქტურაშეისწავლა, პიროვნებათაინტერაქციებისადასოციალურიგაცვლებისზოგადითეორიაამინტერაქციებისსახეებისაგანდამოუკიდებლადგანავითარა. ქუჩაში, ბარში, კაზინოში, ლიფტში, სხდომათადარბაზებშიურთიერთობისფორმალურისტრუქტურებიმოქმედებსდაარარისისეთისიტუაცია, რომელშიცმკაცრისოციალურიწესრიგიარმოქმედებდეს. ყოველდღიურობისფაქიზიქსოვილი, რომელშიც ,,შეხვედრებისფორმებიაჩაწნული, საოცარ, თითქმისმისტიკურსიმტკიცესიძენს. ქცევისნიმუშებისაგანნებისმიერიგადახრასიტუაციისერთგანსაზღვრებასმეორეთიცვლისმხოლოდ.      

ზღუდავს    თუ  არა  ეს  წესრიგი  თავისუფალ   ინდივიდუალობას?     გოფმანი  ასეთიკითხვისთვით  დასმასაც  კი  სკეპტიკურად  უყურებს.   მას   მიაჩნია,   რომ  მხოლოდ     სოციალურურთიერთქმედებისფაბრიკისწყალობითააშესაძლებელისაკუთარიწარმოდგენებისმართვა, ავტონომიისშენარჩუნებადასაკუთართავთანდარჩენა. პიროვნებათაშორისიურთიერთობისდრამატურგიაწინასწარმეტყველებადწინასწარგამოცნობადდასაკმაოდუსაფრთხომყარსაზოგადოებრივსამყაროსქმნის. ადამიანი, თითქმისარასდროსფიქრდებაიმაზე, თუროგორზის,   ლაპარაკობს,   დადის   და   იღიმება.   მიუხედავად   ამისა,   როდესაც   ამას   გარემოებამოითხოვს, ძალიანდიდძალებსხარჯავსდაყურადღებასაქცევსიმას, რათაიჯდეს, ილაპარაკოს, იაროსდაგაიღიმოსისე, როგორცსაჭიროა.   მისშრომებშიპიროვნებაარაროგორცსაკუთარიგანწყობებითადაწარმოდგენებითმოტივირებული, არამედროგორცგარეპიროვნულისიტუაციურიდაკულტურულიფაქტორებისმოქმედებისრეზულტატიგანიხილება. აქთავისუფლებადააუცილებლობაერთმანეთისაგანგანურჩეველიხდებიან. ყოველდღიურობა უმეტესწილად განიხილება როგორც სოციალური ინსტიტუტებისა და სოციალური თეორიებისაგან დამოუკიდებელი არსებობა, რომელშიც სიტუაციების კონსტრუირება აქტიური ინდივიდის დამსახურებაა. სოციალური კონსტრუქტივიზმის საფუძველში თომასის თეორია დევს, რომლის თანახმადაც: “თუ სიტუაცია განიხილება როგორც  რეალური,  იგი  რეალურია  თავისი  შედეგებით”.  გოფმანი  ამსხვრევს  მითს  იმის შესახებ  რომ  ყოველდღიურობა  ინდივიდთა  თავისუფალი  მოქმედების  სამყაროა  და  სიტუაციის სრულიად განსხვავებულ რეალისტურ განსაზღვრებასაყალიბებს: “შეეცადე განსაზღვრო  სიტუაცია  არასწორად  და  იგი  თავად  განგსაზღვრავს  შენ”.  გოფმანის დამსახურება სოციოლოგიურ თეორიაში სწორედ ის გახლავთ, რომ მან სოციოლოგიურად ახსნა ყოველდღიური ცხოვრება, რომელიც მხოლოდ ფსიქოლოგიის კვლევის საგნად იყო ქცეული. გოფმანმა გარკვეული თვალსაზრისით გააგრძელა ჩიკაგოს სკოლის ტრადიცია და მოახერხა ყოველდღიურობის როგორც “სოციალური ქარხნის” ახსნა. ქუჩაში, ბარში, ლიფტში ხორციელდება ურთიერთობათა ფორმალური სტრუქტურები და არ არსებობს ისეთი სიტუაცია, რომელშიც არ მოქმედებდეს მკაცრი სოციალური წესები. გოფმანის აზრით სწორედ ამ წესების მეშვეობით შეუძლია ადამიანს საკუთარი მოქმედების კონტროლი და თვითმყოფადობის შენარჩუნება.როგორც ზემოთ ვთქვით, ადამიანი არასოდეს  აკვირდება როგორ ზის ან როგორ იცინის, სინამდვილეში კი ის “სწორად” სიცილსა და ჯდომაზე დიდ ენერგიას ხარჯავს. ურთიერთობის პროცესში იქმნება ინტერაქციის გარკვეული წესები, რომლებიც თავის მხრივ “ფრეიმების” სახით განზოგადებული სახით წარმოგვიდგებიან და სოციალური სამყაროს აღქმასა და მასში ორიენტაციაში გვეხმარებიან.

გოფმანის  კვლევების  საგანი  დისკურსიული  კონტროლის  მონაწილეობის  გარეშე  სამყაროს  ორგანიზებულმთლიანობად ,,აწყობააგებისპრაქტიკულიცნობიერებისუნარია.   მანდაამტკიცა, რომზეინდივიდუალურიწარმოშობაარამხოლოდ ,,დიდსოციალურსტრუქტურებსაქვთ. ცხოვრებისეულიგამოცდილება, რეალობისაღქმა, ინდივიდუალურიქმედებები, მათშორისმეტყველებითნიცკი, სოციალურადსტრუქტურირებულიათვითქმედებებშიკვლავიწარმოება ,,ინტერაქციისწესრიგი,” რომელიცთავისებურკონტინინუმს (სავსეობას), ანუ ,,ფრეიმებისკიბესქმნიან, რომელიცინდივიდუალურქმედებას ,,დიდისაზოგადოებისსოციალურსტრუქტურებთანდაინსტიტუტებთანაერთიანებს.  

2. ინტელექტუალურიბიოგრაფია

ჩიკაგოშიმისიმასწავლებლებიცნობილიგამოკვლევის ,,იანკისიტი” – ავტორილოიდუორნერი  და  ევერეტ  ჰიუზი  იყვნენჩიკაგოს  სოციოლოგიური  სკოლის  დამაარსებლისრობერტპარკისდროიდანმოყოლებულიუნივერსიტეტშისოციოლოგიისსწავლებისსაფუძველისაველეკვლევებიიყო, ანუუფროზუსტადთუვიტყვით, ისეთიკვლევები, რომლებიცყოველდღიურრუტინაშიდათვითგადახრით, დევიანტურქცევებშიცკისოციალურიორგანიზაციის    ფორმებს    ეძიებდა    და    პოულობდა    კიდეც.  

სამაგისტრო  დისერატაციაზემუშაობისას, გოფმანმამასობრივიაუდიტორიისმიერ 1940 – იანწლებისბოლოს  ცნობილი  ერთერთი  ,,საპნის  ოპერის”  აღქმაშეისწავლაეცადარაოდენობრივიმეთოდებისგამოყენებას, მაგრამპროექტიწარუმატებელიაღმოჩნდა, ყოველშემთხვევაშიმიღებულიმონაცემებიარასდროსგამოქვეყნებულა.

პირველისერიოზულიშედეგებიმიიღო   პროექტში, რომელიც ნავთობის მრეწველობის ამერიკული ინსტიტუტის დაკვეთითშეასრულაგოფმანმა       ჩიკაგოსბენზინგასამართ სადგურებისმფლობელებიშეისწავლა.  მისიყურადღებისცენტრშიროლურირეპერტუარებისუთანხმოებაშეუთანადობისპრობლემადადგა. ბენზინგასამართისადგურებისორასზემეტიმფლობელისშესახებდეტალურიინფორმაციებისჯერმოპოვებითადაშემდეგგაანალიზებით, გოფმანმააჩვენა, რომისინისამერთმანეთთანშეუთავსებელ (არაკონსისტენტურ) კლასისროლებსასრულებდნენ: ისინი  ერთდროულადროგორც  ბიზნესმენებიისე  მომსახურე  პერსონალი  და  ,,ტექნიკოსებიიყვნენ.როგორცბენზინგასამართისადგურისმფლობელიბიზნესმენიშედარებითიდამოუკიდებლობითადა  პრესტიჟით  სარგებლობსროგორც  მოსამსახურემ  უნდა  დაუჭიროს  შინებიავტომანქანის ,,კაპოტიდანმტვერიგადაწმინდოს  დასხვამეთოდებითა  დაწესებითმორჩილებააჩვენოს; როგორცტექნიკურისპეციალისტიიგიექსპერტულიმსჯელობებისპრეროგატივასფლობსდამისი  პრესტიჟი  მოსამსახურის  პრესტიჟთან  შეუთავსებელიათუმცა  ეს  სამი  როლი  რაღაცდროით  გაურკვეველი  სახით  თანაარსებობენავტოგასამართი  სადგურების  მფლობელებითავიანთიმდგომარეობისგანუზღვრელობაგაურკვევლობასნათლადაცნობიერებენ. ისინიადგილობრივ  საქმიან  წრეებში  ცუდად  ეწერებიან,    დამოუკიდებლობის  დაექსპერტულ  დომინირებაზე   ორიენტაციისდემონსტრირებით, როგორცწესი, უარყოფითადეხმაურებიან  იმათვინც  მეპატრონის  პროფესიონალურ  ავტონომიას  არ  აღიარებს  ან  ვინცავტოგასამართსადგურებსუფროსაზოგადოებრივიადგილების, ვიდრეკერძოსაკუთრებისგამოხატულებადმიიჩნევენ. მათი  წარმოდგენით,,კარგი კლიენტები”       ყურადღებიანი, თავაზიანი, კომუნიკაბელურნი, ახლოკონტაქტებისდამყარებისუნარმქონენი  მათიროგორცმესაკუთრისსტატუსსაღიარებენდა  მათმიმართლოიალობისდემონსტრირებასახდენენ.

გოფმანისსადოქტორო  დისერტაციას ,,კუნძულელთაკომუნიკაციურიქცევაეწოდება. 1949 –1951   წლებში   მან   შოტლანდიის   სანაპიროსთან   ახლოს   მდებარე   დიქსონის   კუნძულზეთვრამეტითვეგაატარა, მისივოიაჟისმიზანიადგილობრივიმცხოვრებლებისქმედებებისშესწავლაიყო. იგითავსსასოფლოსამეურნეოსამუშაოებისმეთოდებით  დაინტერესებულამერიკელადასაღებდა, სამრეცხაოშიდამხმარემუშადმუშაობისას, შეისწავლათუროგორიწესითურთიერთობენკუნძულელებიერთმანეთთანსხვადასხვასიტუაციებში, მაგალითადუცხოებთანმიმართებაშიდათავისიანებისწრეში. ადგილობრივისაზოგადოებაწარმოადგენდაისეთსოციალურმიკროკოსმოსს, რომელიცფუნქციონალისტურახსნასადვილადექვემდებარებოდა. გოფმანისშრომისკონცეპტუალურინაწილიროლურთეორიასემყარება: სოციალურიწესრიგიმხოლოდმაშინწარმოიქმნება, როდესაცქმედებამიზანდასახულობისკონტექსტშიაჩართული, ქცევაიმმოლოდინებითკონსტრუირდება (იგება),   რომლებიც   ასე   თუ   ისე   სხვაგვარად   ლეგიტიმირებული   ანუ   გამართლებული, აღიარებულიუნდაიყოს. ამიტომ ,,სწორიქმედებასაზოგადოებისმხრიდანდადებითრეაქციასდაშესაბამისადძლიერმხარდაჭერასიწვევს, ხოლო ,,არასწორიქცევები (დევიაცია) შეურაცხყოფისადაგულისწყრომისგრძნობებსაღძრავს.  

უფროპროდუქტიულიდანაყოფიერიინტერაქციისორი: ექსპრესიულისადაინსტრუმენტალურიმიმართულებისგანსხვავებააღმოჩნდა. ადვილიდასანახია, რომესგანსხვავება.პარსონსიდანაააღებულითუ  ნასესხები.   ექსპრესიული  ეწოდება  ისეთ  მოქმედებას  (ქცევას),  რომელშიც  პიროვნებისხასიათი  უშუალოდ  გარეგან  გამოხატულებას  პოულობს.   ინსტრუმენატალური  მოქმედება (ქცევა) კიმხოლოდმიზნისმიღწევისსაშუალებასწარმოადგენს, მხოლოდმიზნისმიღწევაზეაორიენტირებული. ექსპრესიულიქმედებაარადისკურსიულიდაგაუთვლელი, ანგარიშმიუცემელი   საქციელი   –   მიჩქმალვა   –   დაფარვის   თამაშში   და   ინფორმაციებისგაცვლისასსაკუთარიმიზნებისმიღწევისმცდელობებშიგანუსაზღვრელობისკომპონენტსქმნის.

დისერტაციაშისოციალურიცხოვრებისთამაშისთეორია, ,,ბუნებრივიმდგომარეობისთავისებურისახისსურათი  იკვეთება, სადაცყველასარგებლისმოპოვებისათვისწამოებულბრძოლაშიერთმანეთისგაცურებასცდილობს.ადამიანურიქმედებისსაფუძველშიცინიკურიმოტივებიდევს, რომლებიცთეატრისადათამაშისმეტაფორებშიპოულობსგამოხატულებას. ,,ცხოვრება   თაღლითობაა”   –   ასეთია  დამწყები   გოფმანისათვის   ძირითადი   იდეა.   აქვესხვა, უფროპერსპექტიულიიდეაშეიმჩნევა: თვალთმაქცურითამაშიდარეალურიომისაზოგადოებრივიცხოვრებისფართორეგიონსვერგვიხსნიან, რომელიც    სიტუაციურურთიერთქმედებებსექვემდებარებადაემორჩილება. ასემიდისგოფმანითავისთეორიულგანაზრებებში  ,,დიურკემისეულ  მობრუნებასთან”.    ემილ  დიურკემის    კლასიკურ  შრომაზე, ,,რელიგიური    ცხოვრების    ელემენტარული    ფორმები”    დაყრდნობით,    გოფმანი    წერს, კუნძულელთაუფლებაერთმანეთთან  ღიამისადგომობახელმისაწვდომობაჰქონდეთ, ავლენსსოციალურდამოკიდებულებას, რომელიცერთისაზოგადოებისადმიკუთვნილებითადალოიალურობითააგარანტირებული, ანუ ,,კოლექტიურისინდისითსათამაშოურთიერთქმედებებისშეზღუდვის  ერთერთფორმასავლენს.

მეტყველებით  ურთიერთქმედების  სტრუქტურას  გოფმანი  კომუნიკაციის  თეორიისკლასიკურტერმინებში: გამგზავნიშეტყობინებაადრესატი, ანუ(კომუნიკატორი -მესიჯი - რეციპიენტი)განსაზღვრავს. შეტყობინებისშინაარსიისეთტრანსფორმაციებსგანიცდის, რომმისიორიგინალური, აუტენტური (თვითმყოფადი) საზრისი  აღდგენას  უკვე  აღარ  ექვემდებარებასხვა    სიტყვებითადამიანი  კი  არ  ანიჭებსშეტყობინებასსაზრისს, არამედშეტყობინებაანიჭებსსაკუთართავსდაპიროვნებათშორისურთიერთობებსსაზრისს.ესსავსებითსტრუქტურალისტურიგანაზრებაამსჯელობაა. შეტყობინებისგადაცემისსოციალურიკონტექსტიმისიმნიშვნელობისგარდაქმნასცვლილებასაძლიერებს. კერძოდ, არსებითზემოქმედებასმასზესივრცეახდენს. სოციალურხდომილებებში     მონაწილეობის     განსაკუთრებული     წესები     მოქმედებენ,     რომლებიც ,,ჩართულობის“    საწყისს,    დასასრულს    და    სპეციფიკურ    ,,კონტურს”    ქმნიან    (აგებენ). შეტყობინებებიარგადიანვაკუუმში, ისინიროგორცკონტექსტუალურიშეზღუდვების, ისემთქმელის (კომუნიკატორის) დამსმენელების (რეციპიენტების) სხვადასხვაპოზიციებისზემოქმედებისქვეშმიმდინარეობენ. გოფმანიაჩვენებს, რომურთიერთობაგასაგებიშეიძლებამხოლოდამწესებისკონტექსტშიგახდეს 

გოფმანისდისერტაციაში ,,ევფორიულიდა ,,დისფორიულისიტუაციებისფრიადპროდუქტიულიგანსხვავებააგატარებული. [შენიშვნა: საჭიროა ,,ევფორიის” – როგორცინტერაქციაშიდარწმუნებითჩართვის, – მხიარულიაღგზნებისადამუხრუჭებისაშვებისანუ ,,ეიფორიისაგანგანსხვავება]. ევფორიულიურთიერთქმედებებიკონტექსტუალურინორმებითიმართება. ისინითანაბრადდათანმიმდევრულად, აშკარადგამოხატულითვითკონტროლისგარეშეხორციელდებიან. მაგალითადშეიძლებაგულდაწყვეტილიანშერცხვენილიჩანდე, მაგრამბრიყვულადდაუაზროდარგამოიყურებოდე. სხვასიტყვებით, ევფორიულისიტუაციებიბუნებრივი, პირუთვნელიგულწრფელიქმედებებითიქმნება. დისფორიაკისტრუქტურულიგაცვლებისდარღვევისდროსშეიმჩნევა, როდესაცქცევაზეინდივიდუალურიკონტროლისმობილიზაციაასაჭირო. ამიტომურთიერთქმედებისმონაწილეებმა  ევფორიის  შესაბამისი  დონე  მუდმივად  უნდა  კვლავაწარმოონ  –იყვნენიმდენადბუნებრივნი, რომბუნებრივადგამოიყურებოდნენ. რაცუფრო ,,დამუშავებულიასიტუაციარაც  უფრო  მაღალია  მასში  ჩართულობის  ხარისხიმით  უფრო  ნაკლებია  მისი ,,დისფორიულიმოფიქრებისადათვითკონტროლისაუცილებლობა.

1950 – იანიწლებისდასაწყისისგოფმანისშრომებში, საკუთარითავისსხვადწარდგენისპრობლემა   სავსებით   ცხად   და   ნათელ   ფორმულირებას   იძენს.   სტატიაში ,,მოჩვენებებისადმიფხიზელიდამოკიდებულება” (1952) იგიგანიხილავსთაღლითობისსიტუაციას, სადაცროგორცწესი, მრავალიგანსხვავებულიგამოსახულებაგამოიყენება. სოციალურისამყარო, წერსგოფმანი, თაღლითებისადამათიგამოხატულებებისაგანშედგება, ამიტომყოველდღიურცხოვრებაშიჩვენშეგნებულადვახდენთიმადამიანთა ,,მარკირებას-აღნიშვნას”, რომლებიცჩვენქცევებზეგავლენასახდენენ, რათამოტყუებაგაცურებისრისკიმინიმუმამდედავიყვანოთ. .. სამყაროსფხიზლადუნდავუყუროთდაჩვენიშთაბეჭდილებადა ,,ნამდვილირეალობაერთმანეთისაგანგანვასხვავოთ. სხვაგვარადრომვთქვათ, ჩვენუნდა ,,მოვკლათჩვენი ,,მე” – ებისაგან (self) ერთერთი, რათასიტუაციაგანვსაზღვროთ. აქგოფმანიჯორჯმიდისმიერშექმნილსოციალური ,,მე” – კონცეფციასმიყვება, სადაცთვითკონტროლიანუ ,,I” (აი) დომინირება ,,me” – ზე, სოციალურიიდენტურობისთეატრალიზებულობისადასიტუაციურობისგაცნობიერებასდაამგვარადმართვადინტერაქციაშიმათდათრგუნვასგულისხმობს. თუერთერთი ,,მერომელიმეგამოსახულების  (გამოხატულებისგანძლიერიშთაბეჭდილების  ქვეშ  იმყოფებამაშინმთავარი ,,მეგვერდიდანეუბნებამას: ,,თავიშეიკავე, საკუთარითავიხელებშიაიყვანედათუ   საჭიროა,   მას   დადუმებას   აიძულებსსაპირისპირო   სიტუაცია   ,,თავის   დაკარგვისიდიომითაღიწერება.

ადრეული  წლების  გოფმანის  მეთოდოლოგიური  განწყობები  უპირველესად  სიმბოლურიინტერაქციონიზმის  ჩარჩოებში  ვითარდება  და  ეს  უწინარეს  ყოვლისა  მისი  კვლევის  –პიროვნებათშორისი  ურთიერთობებისთემატიკითაანაკარნახევიმაგრამუკვე 1950 – იანიწლების  დასაწყისში  მეთოდოლოგიური  ინდივიდუალიზმის  საზღვრებიდან  გამოსავლისძიებაშეიმჩნევა. წიგნის ,,საკუთარითავისწარდგენასხვადყოველდღიურცხოვრებაშიპირველიედინბურგისგამოცემა 1956 წელსგანხორციელდა. შემდეგიგიმეორედთითქმისერთდროულადდიდბრიტანეთსადააშშშიგამოიცა. მეორეგამოცემაშირამდენიმემნიშვნელოვანიდამატებაა, რომლებიცგოფმანისეული    კვლევების    ადრეულ    ინდივიდუალისტურ    განწყობას  პრინციპულად    ცვლის.

,,საკუთარითავისსხვადწარდგენისჩანაფიქრიექვსი ,,დრამატურგიულიპრინციპისგაშლაშიმდგომარეობს: შესრულება (исполнение, performance), გუნდი (команда, team), რეგიონი (регион ,Region), წინააღმდეგობრივიროლები (Противоречивые роли, discrepant roles), გამოსახულებისფარგლებიდანკომუნიკაციურიგასვლა (Communication aut of character), შთაბეჭდილებებისმართვა (impression management).

წიგნშინაჩვენებიასამყარო, რომელშიცინდივიდებიდაჯგუფებისაკუთარინტერესებსსხვაადამიანისინტერესებისუგულვებელყოფისხარჯზემისდევენდაიცავენ. იმიშვიათშემთხვევაშიცკი, როდესაცაუდიტორიადაშემსრულებელიიძულებულნიარიანითანამშრომლონ, ისინიმაინცნიღბებსიკეთებენდანამდვილ ,,მე” –   დაფარვასცდილობენ. ესიდეაშეიძლებაროგორცთეზისიორი ,,მე” – შესახებაღვნიშნოთ.

 1956 წელსწიგნი ,,საკუთარითავისსხვადწარდგენამთავრდებოდასიტყვებით: ,,საკუთართავის  წარდგენისმცდელობებისთვითგარდუვალობადასარგებლიანობაგამოსადეგობასაეროაღზრდისადამიანს, მორალისშარავანდედშიაიძულებსთავიისედაიჭიროს, თითქოსჩვენსცენაზეგამოვდიოდეთ”. 1959 წლისგამოცემაშიგოფმანიამგამოთქმას: მორალისხვაარაფერიათუ  არა  სცენური  შთაბეჭდილებაინარჩუნებსშემდეგ  მოდის  განყოფილება ,,სცენურიქცევადასოციალურიმე”, სადაცერთმანეთისაგან ,,მე” – შემსრულებელსადა (self –as – performer) და ,,მე” – პერსონაჟს (self – as – character) განასხვავებს. ესგანსხვავებასაკმაოდჩახლართულიდაარათანმიმდევრულია. სამაგიეროდგოფმანიუმაღლესიხარისხითექსცენტრიულდასკვნასაკეთებს: შემსრულებლების, სცენის, გუნდების, სცენურიაღჭურვილობის  და  .შესახებ  ყველა  წინამორბედი  განაზრება  რიტორიკა  და  ცბიერიტაქტიკურიმანევრიამხოლოდ.   თეატრალურმამეტაფორამამოწურაამხსნელიშესაძლებლობები, რამდენადაცნათელიგახდა, რომ ,,გამოსახულებებიისეთივერეალობაა, როგორცთავადრეალობა.

1960 – იანიწლებისდასაწყისშიგოფმანისკონცეპტუალურილექსიკონიდასტილისრულადჩამოყალიბდაასევე  დადგინდა  მისი  თეორიული  კონცეპტის  ზოგადი  (საერთო) მიმართულება: პიროვნებათშორისურთიერთობებშიადამიანებისოციალურისიტუაციისმანიპულატორებიარიანდანდობისდამოკიდებულებებშიჩართვისას, მათვე (სოციალურსიტუაციებს) ემორჩილებიან. 1961 წელსჰერბერტბლუმერმაგოფმანიკალიფორნიისუნივერსიტეტში (. ბერკლი) მიიწვია. აქამდე, 1954 – 1957 წლებშიგოფმანიფსიქიატრიისეროვნულ   ცენტრში   მუშაობდა,   სადაც   ავადმყოფებისა   და   პერსონალის   ყოველდღიურქცევებზესისტემურდაკვირვებასატარებდა. წიგნში ,,იზოლაციისადგილიფსიქიკურიკლინიკისპაციენტებზედაკვირვებებისშედეგიაგადმოცემული. სიტყვებით asylums აღინიშნებადაწესებულება, სადაცმასშიმყოფიადამიანებისდროსადასივრცეზეკონტროლიხორციელდება, – ამდაწესებულებებსევერეტჰიუზისაგანნასესხებიტერმინი ,,ტოტალურიინსტიტუტებიუწოდა. იყენებდარაავადმყოფობისშესწავლისარაორდინალურპრინციპს, არაპაციენტებს, არამედმათმკურნალექიმებსაკვირდებოდა. გოფმანმააჩვენაერთერთ ,,ტოტალურინსტიტუტში” – ფსიქიატრიულსაავადმყოფოშიყოველდღიურიცხოვრებისორგანიზაცია, სადაცყველაფერი: სივრცის   ორგანიზაცია, დღისწესრიგი, ურთიერთობისტექნიკები, მუდმივიდაკვირვებაპიროვნულიიდენტურობისდათრგუნვაზეამიმართული.ამასაშშშიფსიქიატრილისაავადმყოფოებისდეინსტიტუციონალიზაციისდაფსიქიატრიულიდიაგნოსტიკისმეთოდებისშესახებსაჯაროდისკუსიისდასაწყებადსერიოზულიმნიშვნელობაჰქონდა.    წიგნისშემადგენელოთხნარკვევშისოციალურიდევიაციისკონცეფციავითარდება, რომლისცენტრშისოციალურიკონტროლისინსტიტუციონალურნორმებზენორმებისადაპათოლოგიისგანსაზღვრებებისდამოკიდებულებისპრობლემადგას.

1964 წელსცნობილიწიგნი ,,სტიგმაგამოქვეყნდა. გადმოცემასიწყებსგოგონასამბისმოყოლით, რომელიცუცხვიროდდაიბადა, აქედანგოფმანიდაასკვნის, რომყველაადამიანიამათუიმხარისხითსტიგმატიზირებულიათავიანთგარეგნულსახისადასხვაობიექტივირებული ,,შესრულებებისმძევლები, ტუსაღებია.გარეგნობაპიროვნულიიდენტურობისგამოვლენასწარმოადგენს, როგორცსაზოგადოება  მართავს  ურთიერთკოორდინირებული  ქმედებებითისე  ადამიანებიცსაკუთარითავისშესახებმონაცემების, შეტყობინებებისმართვასესწრაფვიან.

1960  –  იან  წლებში  გოფმანის  თეორიულ  შეხედულებებში  არსებითი  მობრუნება  მოხდა: თეატრალურმამეტაფორამთამაშისკონცეფციასდაუთმოადგილი.    წიგნებში   ,,ურთიერთობა” (1961) და ,,სტრატეგიულიურთიერთქმედება” (1970) იგიურთიერთქმედებისმონაწილეთამიერგანხორციელებულ ,,მოძრაობებსანუგადაადგილებებსგანიხილავს. ესშრომათამაშისთეორიისდარაციონალურიარჩევანისთეორიისპრობლემატიკისშესწავლასიწყებს.   გოფმანიაჩვენებს, რომსოციალურიუსაფრთხოებისგრძნობისმხარდაჭერაშენარჩუნებაზემუშაობს. რომარარუტინულიწესები, სამყარომტრულიგარემო  დათითოეულიშეხვედრასაფრთხისმატარებელიიქნებოდა.რუტინულობასოციალურისამყაროსგასაოცარითვისებაა.მაგრამაქგანსაკუთრებულიგვარისკანონზომიერებებიმოქმედებენბუნებრივიმოვლენებისხდომილებებისახსნადაქუჩისსავალნაწილზე, მაგალითად, ქცევისწესებისახსნა, სრულიადგანსხვავებულსამყაროებსმიეკუთვნებიან.არსებობს  ნივთთა  სამყარო   და  არსებობს  სოციალური   ფაქტებისსამყარო.  

 წიგნ ,,საჯაროურთიერთობები” – ის (1971) წინასიტყვაობაშიმანადამიანთაქმედებებისშესახებჰიპოთეზათაშემოწმებას ,,მაგიაუწოდა. სოციალურისამყაროსწინასწარმეტყველადობისროგორცბუნებრივიკანონებისგამოხატულებისგანხილვისნაცვლად, გოფმანითვლიდა, რომიგი(წინასწარმეტყველება) სოციალურიინტერაქციისიმწესებისდაცვისაგანგამომდინარეობსრომლებიცსოციალურწესრიგსკვლავარაწარმოებენდაადამიანებსგარკვეულიწესითმოქმედებასარაიძულებენ. წესებიინტერპრეტაციების, გამორიცხვისდასხვაგვარადმოქმედებისსაგანია. იდეა, რომსამყაროთვითმისყველაზეწვრილმანგამოვლინებებშიცკიწინასწარმეტყველებადიადაგამოცნობისფორმათაკონტინინუმსწარმოადგენს, გვიანიპერიოდისგოფმანისეულშრომებშიაგაშლილი.

ათწელზემეტიხნისგანმავლობაშიგოფმანითავისმთავარშრომა ,,ფრეიმებისანალიზზემუშაობდა, რომელმაცდღისშუქი 1974 წელსიხილა. ,,ფრეიმებისანალიზშიდაუკანასკნელწიგნში ,,საუბრისფორმებიგოფმანმაყოველდღიურიცხოვრებისინტერპრეტაციებისსქემაშეიმუშავა. გოფმანმამეტყველებითიქცევების (ქმედებების) ფორმები, მათშორისრეკლამაშიგენდერულისემანტიკაშეისწავლა. პრობლემაისიყო, რომსაზრისისწარმოქმნისპროცესისკვლევაარაენისლექსიკაშიდასემანტიკაში, არამედმისხმარებაგამოყენებაშიხდება, რომლისმრავალიელემენტინაკლებმნიშვნელოვანიდაუშინაარსოგვეჩვენება. მეტყველებითიკომუნიკაციისმონაწილეებმარაღაცნაირიწესით ,,იციანშეტყობინებათასაზრისიმათმიღებამდე, ვიდრემათმიიღებენ. გოფმანმა  აჩვენა, რომფორმალურიდაარაფორმალურისაუბრებისდეტალებიმექანიკურად  სრულდებიან    და    განსაზღვრული    ამოცანების    გადასაწყვეტად    არიანგამიზნული.   ჩვენ  ყველა   ტიპური   სიტუაციისათვის   საჭირო   გარკვეულ   მეტყველებით ,,მოწყობილობებსვფლობთ: სატელეფონოსაუბრისდასაწყისი, საუბრისდასასრული, საუბარშიახალითემისშემოყვანა, ნდობის, რწმენისდონისდამადასტურებელიდა..როგორი  ტრივიალური  არუნდა  გვეჩვენებოდეს  ეს  მექანიზმებისოციალური  სამყაროსაღქმისსტრუქტურირებასსწორედისინიახდენენ. ადამიანებიცხოვრობენთამაშით, თამაშობენრაასეთიაგვიანიგოფმანისაზრი.

1968 წლიდან  1982 წლამდე(სიკვდილამდე) გოფმანიპენსილვანისშტატისუნივერსიტეტშიმუშაობდა. 1981 წელსიგიამერიკისსოციოლოგთაასოციაციისპრეზიდენტადაირჩიეს. თავისსაპრეზიდენტო   სიტყვას   გოფმანმა   ,,ინტერაქციის   წესრიგი”   უწოდა.   მისმა   სახელმა   დაშრომებმა   მსოფლიო   აღიარება   XX  საუკუნის  უკანასკნელ  ათწლეულში   მოიპოვა.  

3. ყოველდღიურობის  ძირითადი ცნებები და სტრუქტურები.

 მე” –  რაობაზემიძღვნილიყველაზემნიშვნელოვანინაშრომი  არისირვინგგოფმანის  შრომა   “საკუთარითავისწარდგენასხვებისთვისყოველდღიურცხოვრებაში”. გოფმანისეულიმეკონცეპციანაწილობრივ. მიდისკონცეფციიდანმომდინარეობს, როცაიგი   I – , სპონტანურ  „მე“-  და Me  – , ანუ  სოციალურ   “მე“-  შორისკონფლიქტსგანიხილავს. მსგავსიწინააღმდეგობაგოფმანთან    გამოხატულიაშრომაში, რომელსაცმან  “ ზოგადადამიანურმე”-სადასოციალიზირებულმე” – შორისძირეულიუთანხმოებაუწოდა. ესკონფლიქტიგამოწვეულიაგანსხვავებითიმმოქმედებებში, რომელსაცხალხიმოელისჩვენგანდაიმსტიქიურქმედებებსშორის, რაცჩვენსინამდვილეშიგვსურს. ჩვენვაწყდებითმოთხოვნას, ვაკეთოთის, რასაცჩვენგანმოელიან. ამასთანავე, როგორცგოფმანიამბობდა:  “ჩვენ  ამა  თუ  იმ  მხარესადმი  გადახრისკენ  მიდრეკილიარ  უნდა  უნდა  ვიყოთ.” იმისათვის, რომსაკუთარიიმიჯისსტაბილურობაშეინარჩუნონ, ადამიანებისაკუთარისოციალურიაუდიტორიისწინაშეგამოდიან. თეატრისადმიინტერესისგამო, გოფმანმაკონცენტრირება  დრამატურგიაზეანუიმშეხედულებაზემოახდინა, რომელიცსოციალურცხოვრებას  თეატრალურიმოქმედებებისმსგავსპროცესადგანიხილავს.

დრამატურგია.  “მე”-  გოფმანისეული  გაგება    დრამატურგიული  მიდგომის  საფუძველზეჩამოყალიბდა გოფმანს  სოციალურიმე”, არაროგორცაქტორისსაკუთრება, არამედროგორცშემსრულებელსადაპუბლიკასშორისთეატრალიზებულიურთიერთქმედებისპროდუქტი - ესმოდა. „მე“,  სცენის  მიერ  დაბადებული  და  გათამაშებულითეატრალური  ეფექტია. იმისგამო, რომ  „მე“  თეატრალიზებულიურთიერთქმედებისპროდუქტია, იგიშეიძლებაწარმოდგენისდროსდაინგრეს.თავისდრამატურგიაში, გოფმანიგანიხილავსპროცესებს, რომლებშიცასეთიდარღვევებისდაძლევაანნეიტრალიზებახდება. გოფმანიაღნიშნავდა, რომწარმოდგენებისუმეტესობაწარმატებითმიმდინარეობს. შედეგად, ჩვეულებრივსიტუაციებში , შემსრულებლებს  მყარიმემიეწერებათდაისთითქოსშესრულებიდანგამომდინარეობს.

გოფმანითვლიდა, რომროცაინდივიდებიურთიერთქმედებენ, მათსურთსაკუთარიმე”-გარკვეულიგაგებაგამოხატონ, რომელსაც  სხვებიმიიღებენ. თუმცა, თუნდაცამმე”-წარდგენისასშემსრულებლებიაცნობიერებენ, რომაუდიტორიისნაწილსმათისპექტაკლისშეწყვეტაშეუძლია. ამმიზეზით, შემსრულებლები  აუდიტორიისკონტროლის  აუცილებლობასგრძნობენ. შემსრულებლებსიმედიაქვთ, რომმე”-ისგაგება, რომელსაცისინიწარმოუდგენენ   პუბლიკას,   საკმარისი   იქნება   იმისთვის,   რომ  ისინი     ისეთებადმიიღონ, როგორცესპუბლიკასსურს. ამასთანავეშემსრულებლები  იმასაცგულისხმობენ, რომესაუდიტორიასაიძულებენმოიქცესისე, როგორცშემსრულებლებსსურთ. გოფმანმაესმნიშვნელოვანი  ამოცანა  როგორცშთაბეჭდილებებისმართვადაახასიათაშთაბეჭდილებათამართვამოიცავსხერხებსდამეთოდებს, რომლებსაცშემსრულებელიპუბლიკისმხრიდანმოსალოდნელიპრობლემებისწარმოქმნისშემთხვევაშიგარკვეულიშთაბეჭდილებებისგააძლიერებისდაიმიჯის(სახე) შენარჩუნებისათვისიყენებს.

თეატრთან  ანალოგიითგოფმანმაშემსრულებელსადაპუბლიკასშორისინტერაქციისდასახასიათებლად  ტერმინიწინაპლანი- ავანსცენაგამოიყენა. წინაპლანიარისადგილი, სადაცმიმდინარეობსწარმოდგენისისნაწილი, რომელიცჩვეულებრივ  საკმაოდმყარადმოქმედებს, განსაზღვრავსსიტუაციასმათთვის, ვინცწარმოდგენასუყურებს. შემდგომამავანსცენის(წინაპლანის) ჩარჩოში, გოფმანი   გარემოებასდაპირადწინაპლანსგამოყოფს.გარემოებაშეესაბამებაფიზიკურსცენას, რომლისგარეშე  შემსრულებლებივერიმოქმედებენ. მაგალითად, ქირურგსჩვეულებრივსაოპერაციო, ტაქსისტსტაქსი, ყინულზემოციგურავესყინულიმოეთხოვებადაესაჭიროება. პირადიწინაპლანიშედგებაექსპრესიულიგაფორმებისიმელემენტებისგან, რომელთაიდენტიფიცირებასაცშემსრულებელთანაუდიტორია  ახდენს   დამოელის, რომისინიამგარემოში(ვითარებაში) მისითანმხლებიიქნება. მაგალითად, იგულისხმება, რომქირურგსსამედიცინო  ხალათიეცმევა, გარკვეულიინსტრუმენტებიექნებადა..    

შემდეგგოფმანმაპირადიწინაპლანიგარეგანსახედდამანერებადდაყო.გარეგანისახე  იმმომენტებსმოიცავს, რომელიც   შემსრულებლისსოციალურსტატუსზემიუთითებს(მაგალითად, ქირურგისსამედიცინოხალათი). მანერები  ეუბნებიანაუდიტორიას, თუკონკრეტულსიტუაციაშიშემსრულებელირატიპისროლისშესრულებასაპირებს. ნაწილობრივ, ქცევისმკაცრიდარბილიმანერები, წარმოდგენისსრულიადსხვადასხვატიპს  უკეთებენდემონსტრაციას. საბოლოოდ, ჩვენ  გარეგნულისახისადამანერებისშეთანხმებულობასველით.

თუმცაგოფმანიწინაპლანსდათავისისისტემისსხვაასპექტებს  როგორცსიმბოლურიინტერაქციონისტიგანიხილავდა, მიუხედავადამისა, მათსტრუქტურულხასიათსაცუსვამდახაზს. მაგალითად, ისამტკიცებდა, რომწინა(ხედებს)პლანებს  ტენდენციაინსტრუმენტალიზაციისკენაქვთ, რადგანიმასთან  მიმართებასადაშესაბამისობაშითუ  რა  უნდა  ხდებოდეს  გარკვეულ  პლანზე,   “კოლექტიური   შეხედულებები”  წარმოიქმება.   ძალიან   ხშირად,   როცა   შემსრულებლები  დაგეგმილ   როლებსასრულებენ.   მათ       განსაზღვრულიხედი - პლანი  ამგვარი   როლისთვისუკვე  გამზადებულიხვდებათ. შედეგადწინაპლანისამორჩევისდაარაშექმნისტენდენციაარსებობს. ესიდეაგაცილებითუფროსტრუქტურულსახესგადამოგვცემს, ვიდრეესსიმბოლურიინტერაქციონისტებისუმრავლესობისაგანიყომოსალოდნელი.

 სტრუქტურულიმიდგომისმიუხედავად, გოფმანისყველაზესაინტერესომიღწევა, ინტერაქციისსფეროშია. ისამტკიცებდა:    რამდენადაცადამიანებიავანსცენებზეწარმოდგენებისას, ცდილობენ  საკუთარითავისყველაზეიდეალიზებულისურათიაჩვენონ, მათუცილობლადესმით, რომთავიანთწარმოდგენებშირაღაცუნდადამალონ:

1. შემსრულებლებიმალავენსიამოვნებასთანდაკავშირებულსაიდუმლოებს (მაგ.ალკოჰოლისხშირიმოხმარება), რომლებიცეხლაანადრემათმიერშესრულებულწარმოდგენასთანშეუსაბამოა.

2. ისინიმოისურვებენშეცდომები, რომლებიც  წარმოდგენისმომზადებისპროცესშიდაუშვესდამათგამოსასწორებლადგადადგმულინაბიჯებიდამალონ. მაგალითად, ტაქსისტიიმის  მიჩქმალვასშეეცდება, რომდასაწყისშიარასწორიმიმართულებითაიღოგეზი.

3. ისინიაჩვენებენმხოლოდძირითად   პროდუქტს   და   მალავენ   მათი   წარმოების   პროცედურას. მაგალითად, პროფესორმალექციისმომზადებაზერამდენიმესაათიდახარჯოს, მაგრამმასსურვილიექნებაისედაიჭიროსთავი, თითქოსმასალაყოველთვისკარგადიცოდა.  

4.   შემსრულებელიდამალავსბინძურსამუშაოს”, რომელიცჩაატარაწარმოებისპროცესში. ბინძურისამუშაოშეიძლებაგულისხმობდესდავალებებს, რომელიციყოფიზიკურადმძიმე, არალეგალური, გასაკითხიდა.

5. გარკვეულიროლისშესრულებისდროსშემსრულებლებმაშესაძლოასხვანორმებიგაწიროს.

6. საბოლოოდ, ისინიაუცილებლადთვლიან  წარმოდგენისმომზადებისასმიღებულიყველადამცირება, შეურაცხყოფადაგარიგებებიდამალონიმისთვის, რომწარმოდგენაგაგრძელდეს. ამდენად, შემსრულებლისუმთავრესდამზაკვრულინტერესსმსგავსიფაქტებისპუბლიკისთვისდამალვაწარმოადგენს.

ავანსცენისდრამატურგიისსხვაასპექტიიმაშიმდგომარეობს, რომშემსრულებლები  ხშირადცდილობენშექმნანშთაბეჭდილება, რომიმაზეუფროახლოსარიანაუდიტორიასთან, ვიდრეესსინამდვილეშია. მაგალითად, შემსრულებლებმაშეიძლებაშექმნანშთაბეჭდილება, რომწარმოდგენა, რომელსაცისინიუჩვენებენაუდიტორიასამჯერად,   ერთადერთიანყველაზე  მნიშვნელოვანია.  ამისთვისშემსრულებლები  დარწმუნებული  უნდა  იყვნენრომმათიაუდიტორიებიიმდენადიზოლირებულიარიანერთმანეთისგან, რომწარმოდგენისსიყალბისშემჩნევაშეუძლებელია. თუნდაცსიყალბეშეამჩნიოს, მაყურებელიმაინცეცდებაგაამართლოსიგი, რადგანშემსრულებლისიდეალიზებულისახეარდაარღვიოს. ცოცხალი(ცხოვრებისეული) სპექტაკლებისინტერაქციულიხასიათიამაშიგამოიხატება. წარმოდგენისწარმატებასმასშიყველამოთამაშისჩართულობაგანაპირობებსშემსრულებელიშეეცდებადარწმუნდესიმაში, რომგარკვეულიწარმოდგენისყველაელემენტი  ერთმანეთთანაადაკავშირებულიშთაბეჭდილებათამართვისმეორეასეთიმაგალითია - შემსრულებლისმცდელობა  გაახმოვანოსიდეა, რომმოცემულწარმოდგენაში, ისევეროგორცაუდიტორიასთანმისდამოკიდებულებაში   რაღაცუნიკალურსაქვსადგილი.პუბლიკასაცდიდისურვილიაქვსირწმუნოს, რომისუნიკალურგამოსვლასდაესწრება.

შემსრულებელიისწრაფვისდარწმუნდესიმაში, რომგანსაზღვრულიწარმოდგენის(პრეზენტაციისყველა  ელემენტიერთმანეთთანაადაკავშირებული. ზოგიერთშემთხვევაშიელემენტარულუმნიშვნელომომენტსშეუძლია  წარმოდგენაჩაშალოს. თუმცაწარმოდგენებიმოთხოვნილიშეთანხმებულობისრაოდენობითაცგანსხვავდებიან. მღვდელისწაქცევალოცვისდროსსაშინელებაადატაქსისტისსხვამხარესგადახვევაგანსხვავებულდატვირთვისმატარებელიადაწარმოდგენისჩაშლაარშეუძლია.

მისტიფიკაციაარისმეორემეთოდი, რომელიც  შემსრულებლებისმიერგამოიყენებახშირად, შემსრულებლებიცდილობენთავიანთგამოსვლას, აუდიტორიასთანკონტაქტისშეზღუდვისგზით, მისტიფიკაციაგაუკეთონ. საკუთართავსადააუდიტორიასშორისსოციალურიდისტანციისშექმნისას, შემსრულებელიცდილობსაუდიტორიაში  მოკრძალებულიგრძნობებიგამოიწვიოს. ამასკიშეუძლიააუდიტორიაწარმოდგენისსინამდვილეშიდაეჭვებისგანგაათავისუფლოს.

გოფმანიისევამტკიცებს, რომამაშიმონაწილეობსპუბლიკა, რომელიცხშირადთავად, შემსრულებელთანდისტანციისშენარჩუნებით, შესრულებისსანდოობა-უეჭველობისშთაბეჭდილების  დაცვასადამხარდაჭერასცდილობს.

ამასგუნდებზე(ჯგუფებზე)გოფმანისეულშეხედულებამდემივყავართგოფმანი  თვლიდა,   რომ    ზედმეტი   ყურადღება   კონკრეტული   აქტორებისმიმართ, სოციალურ  ურთიერთობებზეარსებულიმნიშვნელოვანიცნობების, მონაცემებისმიღებასაძნელებს. ამდენად, გოფმანისთვისპიროვნებაუფრომნიშვნელოვანია, ვიდრეჯგუფიგუნდიარისინდივიდთანებისმიერიერთობლიობა, რომელიც  გარკვეულირუტინულცხოვრებისეულიურთიერთქმედებისშექმნა - განმტკიცებაშითანამშრომლობს.ამგვარად, შემსრულებელსადააუდიტორიასშორისურთიერთობებისაღწერილიგანხილვასინამდვილეშიგუნდებსაცეხება.(შემსრულებლებიდააუდიტორიაგუნდისერთტიპსწარმოადგენენ, მაგრამგოფმანიასევეშემსრულებლებისროგორცერთიანიგუნდის, ისეაუდიტორიისროგორცმეორეერთიანიგუნდისშესახებლაპარაკობს. გოფმანიამტკიცებდა, რომგუნდიშეიძლებაერთიადამიანისსახითაცგამოვიდეს. ამისლოგიკაკიისაა, რომინდივიდსშეუძლიასაკუთარითავისაუდიტორიადიქცეს, შეუძლიაწარმოიდგინოს, რომმისგამოსვლასპუბლიკაესწრება.)   გუნდისყოველიწევრიდამოკიდებულიამეორეზე, იმიტომ, რომთითოეულმათგანსწარმოდგენისჩაშლაშეუძლიადაყველააცნობიერებს, რომ  საერთოსაქმითაადაკავებული. გოფმანმადაასკვნა, რომგუნდიგარკვეულწილად  თავისებურისახისსაიდუმლოსაზოგადოებაა”.

გოფმანიასევეგანიხილავდაკულისებს.სადაცშეიძლება  წინაპლანზედაფარულიფაქტებიანარაფორმალურიმოქმედებებიგამოვლინდესდაგამოაშკარავდეს. კულისებიუშუალოდავანსცენასეკვრის, მაგრამამავდროულადმოწყვეტილიცარისმისგან, შემსრულებლებირათქმაუნდაგულისხმობენრომ  მათიპარადისეულიაუდიტორიის  წევრები  კულისებშიარ  გამოჩნდებიანამაშიდასარწმუნებლადისინიშთაბეჭდილებათამართვისგანსხვავებულსახეებსიყენებენგამოსვლაგაძნელდება, ანსაერთოდშეუძლებელი   გახდება, თუშემსრულებელსაუდიტორიისკულისებშიგამოჩენისთავიდანაცილებაარძალუძს. ასევეარსებობსმესამე, ნარჩენისფეროგარეზონა, რომელიცარცკულისებსდაარცავანსცენასარშეესაბამება.

ცხოვრებისარცერთსფეროსარშეუძლიაამსფეროებიდანმუდამ   ერთ-ერთიიყოს. მეტიც, გარკვეულისფეროსხვადასხვადროსსამივეპოზიციასიკავებს. პროფესორისოფისიხდებაავანსცენა, როცამას  სტუდენტისტუმრობს, კულისიროცასტუდენტიმიდისდაგარეზონაროცაპროფესორი   საუნივერსიტეტო  ღონისძიებას  ესწრება.

შთაბეჭდილებებისმართვა.ზოგადად, შთაბეჭდილებებისმართვისმიზანიამოულოდნელირეაქციებისგან, როგორიცააუნებური  ჟესტები, მოულოდნელიშეჭრა, Faux pas(მცდარინაბიჯებისაგან) ასევეწინასწარგამიზნულიქმედებებისგანსკანდალებისგანდაცვა. გოფმანსმსგავსიპრობლემების  გადაწყვეტის  სხვადასხვა  მეთოდიაინტერესებდა.

1. არსებობსდრამატურგიულიერთგულებისგამოსახატავისაშუალებებისკრებული. დრამატურგიულიერთგულებისმიღწევა  შეიძლება   ჯგუფურისოლიდარობისმაქსიმალურიგაზრდით, აუდიტორიასთან  გუნდისწევრებისიდენტიფიკაციისშეზღუდვითადაარდაშვებით, დააუდიტორიისხშირი  შეცვლითრათა  მათაქტორისვინაობისბოლომდეგაცნობიერება, მათშესახებბევრიცოდნისმოპოვება, რომვერშეძლონ.  

2. გოფმანმა  დრამატურგიულიდისციპლინისგანსხვავებულიფორმებიშემოგვთავაზა. აქშედისშემთხვევები, როცაადამიანიინარჩუნებსსულისსიმტკიცეს, სულიერმხნეობას”, იმისთვის, რათაკონკრეტულგამოსვლაში, წარმოდგენაში   ხარვეზებიგამორიცხოსსაკუთართავი, სახისგამომეტყველებადახმისტონიმართოს.

3. გოფმანმაასევედრამატურგიულიწინდახედულობისსხვადასხვატიპიშემოგვთავაზა. მაგალითად, სცენარისწინასწარგანსაზღვრა, გაუთვალისწინებელისიტუაციებისდაგეგმვა, გუნდისსანდოწევრებისშერჩევა, კეთილსასურველიაუდიტორიისშერჩევა, პატარადამცირეჯგუფებშიშესვლა, სადაცუთანხმოებებიყველაზენაკლებშესაძლებელია, პუბლიკასთანმხოლოდხანმოკლეშეხვედრებისდაშვება, აუდიტორიისმიერკერძოინფორმაციებისადმიმისადგომობისთავიდანაცილებადამოქმედებათაპროგრამისშესახებსრულიშეთანხმება, რათაგაუთვალისწინებელიშემთხვევებიგამოირიცხოს.

შემსრულებლისანგუნდისმიერშთბეჭდილებებისწარმატებითმართვისშემთხვევაში, აუდიტორიაციგებს, მოგებულირჩება. სპექტაკლისგადასარჩენად, აუდიტორიამისმიმართდიდინტერესსადაყურადღებასავლენს, თავსიკავებსემოციურიგამოხტომებებისაგან,    დაშვებულშეცდომებზეყურადღებასარამახვილებს, ახალბედა- ახალიშემსრულებლისმიმართგანსაკუთრებულპატივისცემასგამოხატავს.

ასეთიმანიპულაციებისარსებობისგამო  კრიტიკოსებიგოფმანს   ხალხისცინიკურშეფასებაშიდებენბრალს:“საკუთარი  თავის  წარდგენა  სხვებისთვის  ყოველდღიურ  ცხოვრებაში”  შეიცავს  საერთომიმართებასსამყაროსადმი, სადაცადამიანები, ინდივიდუალურადანჯგუფებად,   საკუთარმიზნებსმისდევენ, ისე,რომ  სხვაადამიანებსცინიკურადგვერდსუვლიან    დაუგულვებელყოფენ. აქპიროვნებაგანიხილება, როგორცწარმოდგენისთვისსაჭირონიღბებისერთობლიობა,რომელიც  მანიპულაციურდაცინიკურმე-ფარავს“. გოფმანისამთეორიისასახსნელად, მკვლევარები  ორიმესთეზისსგვთავაზობენ: ადამიანებიერთდროულადორ: გარეგანმე“-წარმოდგენებისათვისდაფარულ, ცინიკურმე“-ფლობენ

როლურიდისტანცია.გოფმანს  ინდივიდისროლშიჩართულობისხარისხიაინტერესებდა. მისიაზრით, როლებისდიდირაოდენობისგამო, ადამიანებისუმეტესობაარარისჩაფლულირომელიმე  როლშიროლურიდისტანცია   საკუთარი  თავისიმროლისგან, რომელსაცადამიანიასრულებს, დაშორების  ხარისხსგანსაზღვრავს.  მაგალითად, თუუფროსიასაკისბავშვებიკარუსელზეგასართობადმიდიან, მათ, ალბათ, ესმით, რომსინამდვილეშიუკვედიდებიარიანიმისათვის, რათაამგასართობიდანსიამოვნებამიიღონ. ამგრძნობისდაძლევისერთად - ერთიგზა - როლისგანდისტანცირებაა, როდესაცკარუსელზეტრიალისასყოველგვარისიფრთხილისგარეშესაშიშქმედებებსასრულებ. ასეთიქმედებით, უფროსიასაკისბავშვებისინამდვილეშიპუბლიკასუჩვენებენ, რომისინიამსაქმითისეგატაცებულნიარარიანროგორცესპატარაასაკისბავშვებისშემთხვევაშიხდება, ანთუმაინცდამაინცისინიამითგატაცებულნიარიან, მაშინმხოლოდიმისგამო, რაღაცარაჩვეულებრივრაიმესაკეთებენ.

გოფმანის  ერთ-ერთი  უმთავრესი  დასკვნაარომ  როლურიდისტანცია   სოციალურისტატუსისფუნქციაა.მაღალისტატუსისმქონეადამიანები, ხშირადროლურიდისტანციისდემონსტრირებასდაბალისტატუსისმქონეადამიანებისათვისდამახასიათებელიმიზეზებისაგანგანსხვავებულიმიზეზებითახდენენ. მაგალითად, მაღალისტატუსისმქონექირურგმასაოპერაციოშიროლურიდისტანციაშეიძლება  იმისათვისგამოავლინოს, რათაოპერაციისგამკეთებელექიმთაჯგუფშიდაძაბულობამოხსნას. უფროდაბალისტატუსისადამიანებიროლურიდისტანციისგამოვლენისასუფროდაცვითპოზიციასიკავებენ. მაგალითად, საპირფარეშოსდამსუფთავებელმათავისისაქმედაღლილ - დადარდიანებულისახითგააკეთოს. შესაძლოა, ამითისინიცდილობენთავიანთაუდიტორიასუთხრან, თუისინიასეთისამუშაოსშესრულებისათვისროგორძალიანკარგებიარიან.

სტიგმა.  გოფმანი  ორ    სფეროს: 1. რაცუნდაიყოსადამიანი, “ფაქტიურსოციალურიდენტურობასდა  2.  როგორცმას  საკუთარი  თავიწარმოუდგენია   “რეალურსოციალურიდენტურობას”,   შორისდაპირისპირებასგანიხილავდა. ნებისმიერადამიანს, რომელსაც  ამორ  იდენტურობასშორისგანხეთქილებააქვს,  “იარლიყიაკერია. სტიგმისცნებისმეშვეობით  ნორმალურდაიარლიყიანადამიანებსშორის    თეატრალიზებულიურთიერთკავშირებიგანიხილება. ასეთიურთიერთქმედებისბუნებაიმაზეადამოკიდებული, ამორიკატეგორიიდან  თურომელსეკუთვნისადამიანი. დისკრედიტირებული  სტიგმის  შემთხვევაშიშემსრულებელი  გულისხმობსრომაუდიტორიისწევრებისთვისგანსხვავებებიცნობილია, ანყველასთვისცხადია(მაგალითად, პარალიზებულიანკიდურებმოკვეთილიშემსრულებელი).დისკრედიტირებადიასტიგმა, რომელშიცაუდიტორიისწევრებისთვისგანსხვავებაუცნობიაანარშეიგრძნობამათმიერ(მაგალითადადამიანისშემთხვევაში, რომელიცპროსტიტუციასეწევაანჰომოსექსუალურიკავშირებიჰქონია). დისკრედიტირებულისტიგმისმქონეადამიანისთვისდრამატულიპრობლემააზეწოლა, კონტროლი, რომელიცწარმოიქმნებაიმისგამო, რომადამიანებისთვისმათისირთულეებიცნობილია. დისკრედიტირებადისტიგმისშემთხვევაშიკიასეთპრობლემასწარმოადგენსინფორმაციისმართვაიმგვარად, რომაუდიტორიისთვისმათისირთულეებიუცნობიდარჩეს. გოფმანის  “სტიგმის”  ტექსტის  დიდი  ნაწილი    თვალნათელი - ცხადი, ხშირად გროტესკული  სტიგმის  მქონე (მაგალითად, უცხვირო) ადამიანებს ეთმობა. მაგრამ რეალურად, ავტორი საუბრობს იმაზე, რომ ამა თუ იმ დროსა და ამა თუ იმ მდგომარეობაში სტიგმები ყველას გვაქვს. მაგალითების სახით მას ებრაელის  ქრისტიანულ საზოგადოებაში, მსუქანი ადამიანის – ნორმალური წონის ადამიანთა წრეში და ა.შ. “შესვლა” მოყავს.

გოფმანმაფაქტიურადსოციოლოგიისახალიდარგიშექმნასპეციფიურიტერმინოლოგიითუფროზუსტადკიმეტაფორათაეთნოგრაფიით”. უმრავლესობაასეთისიტყვებისაფრეიმი”, “პერფორმანსი”   ან   “ინტერაქცია”   უმჯობესია   შენარჩუნებული   იყოს   არსებული   სახით, იმდენადრამდენადაცმათიადექვატურითარგმანიარარსებობს.

თვისებრიობა(quality) - შესრულება (performance) .

ამერიკულსოციოლოგიაში  შემდეგისახისოპოზიციათვისებრიობა(quality) - შესრულება (performance) არსებობს. აქუნდასოციალურისტატუსისადაროლისცნებებიმოვიშველიოთ. სოციალურისტატუსიგანიხილებაროგორც quality, რომლისგანხორციელებაუკვეწარმოადგენს performance-. ნებისმიერიშესრულებისგანხილვაშეუძლებელიაიმაზედაკვირვებისანაღწერისგარეშევინც/რაცმოქმედებს. ყოველიშესრულებასოციალურადკონტროლირებადიათვლისპარსონსი. გოფმანისმიხედვითკი: შესრულებასოციალურსიტუაციაშიმონაწილესუბიექტისსაქმიანობაა, რომელიც  სხვამონაწილეებზეგარკვეულიტიპისზემოქმედებაზეაგამიზნული”. quality თავისითავისგამოსავლენადაუცილებლადითხოვს  performance-.   გოფმანი   თვლის   რომ  ადამიანები   performance-ის  დროს  თავიანთრეალურსახესფარავენ, ანუძალიანბევრმექმნიან. სამყაროსულაცარაათეატრი, თვითთეატრიცკირეალურია. პერფორმანსიინდივიდს   აქცევსმსახიობად, რომელსაცაფასებსაუდიტორია, თუმცახშირადაუდიტორიაარცარსებობს. არსებობსწმინდაპერფორმანსი”, რომელშიცარცაქტორიადაარცაუდიტორია (მაგ: ღამისკლუბი).

 გარეგნულისახე (front).იმისათვისრომ performance იყოსწარმატებულისაჭიროაშესაბამისიგარეგნულისახის (ფასადის) შექმნა. მაგ. ექიმებსამასუქმნისთეთრიხალათი, ადვოკატებსანმომხსენებლებსშემაღლებულიტრიბუნა. ანუ front არისაბსტრაქტული, სტერეოტიპულიმოლოდინი, რომელიცაუდიტორიასაქვსშემსრულებლისაგან. ხშირადხდებაამმოქმედებათაიდეალიზირება, დრამატიზირება. მაგ. მათხოვარიცდილობსრაცშეიძლებაშეაცოდოსხალხსთავიდაიქმნისღარიბულფასადს” (ცუდიჩაცმულობა, გამოიყურებაბინძურად).

ჯგუფები (teams) - გუნდები. წარმატებული performance ხშირადარაინდივიდისარამედჯგუფებისდამსახურებაა. ჯგუფსყოველთვისყავსხელმძღვანელი, რომელიცმოქმედებასძირითადადფრონტალურრეგიონებში” (frontal regions)  წარმართავს  რათამეტადცნობადიგახადოსჯგუფი, ჯგუფებიგადიანრეპეტიციას, გადადიანშეტევაზედაბოლოსგადადიანზურგში (back regions). ჯგუფსგააჩნიასაიდუმლოებები, რომლებიცგამოყოფენმასაუდიტორიისაგან. ესენია: 1) dark secrets – ბნელი (დიდი) საიდუმლო, ფაქტები, რომელთაგამჟღავნებაარაასასურველიჯგუფისთვის 2) სტრატეგიულისაიდუმლოფაქტები, რომლებიცჯგუფისსაქმიანობასეხება. 3) შინაგანისაიდუმლორომელთამიხედვითაცშეიძლებაჯგუფისწევრებისამოცნობა. 4) სანდოინფორმაციებიფაქტები, რომელთაცოდნამიუთითებსნდობისმაღალხარისხზეჯგუფში; 5) მოჩვენებითისაიდუმლოებები _ რომელთაგამოაშკარავებაარიწვევსნეგატიურშედეგებსჯგუფისარსებობისთვის. არიანადამიანები, რომელთაცსურთამსაიდუმლოებისდადგენადაისინისხვადასხვახერხებითცდილობდნენამისგაკეთებას. თუმცახშირადხდებაისერომაქტორებიგამოდიანროლიდანდაყველაფერითავისთავადაშკარახდება. ესშეიძლება 4 ფორმითმოხდეს: 1. სხვებისგაჭორვამათიარყოფნისპერიოდში. 2. სცენურისაუბრები - როცაჯგუფისწევრებიღიადგანიხილავენთავიანთროლებს. 3. ჯგუფურიშეთქმულება - შიდასაქმეებისგარჩევა, რომლებიცჩვეულებრივმიუწვდომელიააუდიტორიისათვის. 4. შესრულებისპროცესშიარსებულიცვლილებებიამდროსაქტორებიცდილობენშთაბეჭდილებათამართვას, რადგანაცკარგავენკონტროლსსაკუთარნამდვილმე”-ზე. ასეთშემთხვევებშისიტუაციისგადარჩენისმიზნითსაუკეთესოგამოსავალისიცილიანთვითმხილებაა.

სიტუაციურიშესაბამისობა (დროულობა) (situational propriety). ნებისმიერი  მოქმედება  უნდა  შეფასდეს  სოციალური  კონტექსტის  მიხედვით.  მაგროცაცოლობას   ადამიანს   დისკოთეკაზე   თხოვ   ეს   განსხვავებულ   შინაარსს   ატარებს,   ვიდრეეკლესიაშიიგივესგაკეთება. შესაბამისადრეაქციებიმათზესხვადასხვაგვარია. გოფმანიგანასხვავებსშეხვედრებს”(encounter) როცასიტუაციაწინასწარაადაგეგმილი, დამოვლენას (occasion) როცამოქმედებისშინაარსიგარეგნულიინდიკატორებითგანისაზღვრებადასოციალურითავყრილობები (social gathering), რომელთაქვეშაცგოფმანსსპონტანურიკომუნიკაციებიესმოდა. (თვალებითკონტაქტივესიბიულშიანლიფტში).

ჩართულობა (Involvment). ჩართულობასოციალურიინტერაქციისუმნიშვნელოვანესიმომენტია. ჩართულობანიშნავსიმას, თურამდენადააკონცენტრირებულიმოქმედისუბიექტიიმსაქმიანობაზერომელსაცისასრულებს. ხშირადისინიიძულებულნიარიანჩართულნიიყვნენამათუიმსიტუაციაში. მაგ. ოფიციალურისაუბრისასადამიანებიშემოიფარგლებიანოფიციალურისიტყვებითანუმათიციანრომჩართულობისდონემხოლოდამითგანისაზღვრებადადამთავრდებაროგორცკიდამთავრდება   შეხვედრა,   თუმცა   არსებობს   ისეთი   სიტუაციებიც   რომლებიც   მუდმივჩართულობასმოითხოვენ. გოფმანიგამოყოფსდომინანტურდადამატებითჩართულობას.ლექციისსმენაარისპირველისმაგალითიდამეგობრებთანპარალელური   საუბარიკიმეორის. არსებობსდამცავიჩართულობაცმაგ. გაზეთისკითხვატრანსპორტში. ამდროსდაკავებულიხარ (ჩართულიხარ) დაარერევიშენთვისარასასიამოვნომოვლენებში.

მიღწევადობა (Accesibility). ამტერმინითაღინიშნებაისთურამდენადღიაასიტუაციაინდივიდებისმხრივჩართულობისათვის. ყოველდღიურადჩვენმიღწევადივართჩვენინათესავებისათვის, მეგობრებისათვის, კოლეგებისათვისთუმცაადამიანებიახდენენმიღწევადობისრატიფიკაციას. მაგ: თუქუჩაშიშეგვხვდანაცნობებისჯგუფირომელთანაცარგვსურსმოცემულმომენტშიჩართულობისდიდიდოზითგამოვლენა (გაჩერება, გამოლაპარაკებადა..) ჩვენუბრალოდვუღიმითმათანხელსვუქნევთდა.. არსებობსსპეციალურიფრაზები, რომლებიცცდილობენუცხოებთანკონტაქტისდამყარებას. “რომელისაათია?” თუკიშემთვევითმხარსგავკრავთუცნობსჩვენბოდიშსმოვუხდითრათავაცნობოთრომესმასთანკონტაქტისდამყარებისწინასწარგამიზნულიმცდელობაარიყო.

მოქალაქეობრივიუყურადღებობა (Civil Inattention). მოქალაქეობრივიუყურადღებობამიღწევადობისსაპირისპიროფორმაა. მოკლედრომვთქვათიგი  ინდივიდისპიროვნულისუვერენიტეტისაღიარებასდამისპირადცხოვრებაში (სფეროში) ჩაურევლობასნიშნავს.მაგ. ლიფტშიშეკრებილიხალხიერთმანეთსარაშტერდება, ისინი   უყურებენ   საკუთარ   ფეხსაცმელს   ან   კითხულობენ   ლიფტის   ინსტრუქციას   ანუერიდებიანპირდაპირთვალებითკონტაქტსდაარიჭრებიანსხვებისპირადსივრცეში. თუნდაცთვეებისგანმავლობაშიადამიანებიერთიტრანსპორტითდადიოდნენ, ისინიარესალმებიანერთმანეთს, რამდენადაცთვლიანრომისინიერთმანეთსარიცნობენ, თუმცასაკმარისიაქალსდაუვარდესჩანთადამამაკაციდაეხმაროსმასაღებაში,ამფაქტისშემდეგისინიგამოელაპარაკებიანერთმანეთსდათავსუფლებასმისცემენერთმანეთსმიესალმონმომდევნოშეხვედრებისას. თუმცაამავედროსმოქალაქეობრივიჩაურევლობაუცნობთამასებთან  ურთიერთობის  თავისებური  სახეაროცა  ბაღში  ბავშვებს  მზრუნველობითეპყრობიანდამათიპირადისამყარომთლიანადგახსნილიაესნიშნავსიმასრომბავშვებისამოქალაქოპატივისცემასარიმსახურებენ, ბავშვებისპირადისივრცემუდმივადუცხოებისჩარევასგანიცდის.

ფრეიმები.ფრეიმიინგლისურისიტყვაადამნიშვნელობათაფართოწრესმოიცავს. ფართოგაგებითესარისფორმა“ – „ჩარჩო“. ფრეიმისსემანტიკურსინონიმებადშეიძლებაგამოვიყენოთ: სქემა, სისტემა, გეგმა, შაბლონი. ფრეიმიარისგარკვეულისქემა, რომელიცადამიანსეხმარებასტრუქტურირებულისახითაღიქვასგარკვეულისახისინფორმაცია. წიგნისფურცლებზეარსებულიინფორმაცია - (ავტორი) (სათაური) (გამოცემისადგილი) და.. საერთოჯამშიქმნისსქემასწიგნისშესახებზოგადიინფორმაციისმისაღებად. ფრჩხილებშიარსებულიცვლადებიშეიძლებაიცვლებოდეს, თუმცასქემაუცვლელირჩება.

თუკისოციალურსამყაროსმოვარგებთ, ფრეიმისიტუაციისგანსაზღვრისშესაძლებლობაა, რომელიცმოვლენათამართვისუნარისმქონეორგანიზაციულპრინციპებსადამოვლენაში  ჩართულობასემყარება. ფრეიმებიდიდგავლენასახდენენმოვლენებშიჩართულობაზე.

წიგნშიფრეიმებისანალიზიგოფმანიმიკროსოციოლოგიურსისტემებსაღწერს. ფრეიმებიდიდზეგავლენასახდენენემპირიულრეალობაზე. გოფმანიგამოყოფსპირველადფრეიმებს (primary frameworks) რომლებიცგანასხვავებენბუნებრივდასოციალურსფეროებს. ფიზიკურიმოვლენებიარემორჩილებიანადამიანისნებას (ბუნება), სოციალურიმოვლენებიკი  ადამიანის  შემოქმედების  ნაყოფია  (მიზანმიმართული  მოქმედებათითქოსდატრივიალური  განსხვავება  ამ  ორი  ტიპის  (ბუნებრივ  და  სოციალურფრეიმებს  შორისგოფმანისაზრითძალიანმნიშვნელოვანიასამყაროსნორმალურიორგანიზებისათვის. მათიარევა, როდესაცმაგალითადფიზიკურობიექტებსსულიერებასმიაწერენ, ანსაუბრობენკოსმოსელებთანურთიერთობისშესახებფრეიმებისბაზისურსისტემასამსხვრევს.

ფრეიმებისსისტემამუდმივადიცვლება. ფრეიმებისოციაბელურებიარიან. ანუხდებარეალობისმუდმივიფრეიმიზაცია”. გოფმანიგანასხვავებსფრეიმისგასაღებს (ძირითადიფორმა) დამის    “გადართვას” (ფორმისცვლილებას) (keying). პირველი  პიროვნებათაშორისიურთიერთობისტონალურობის, მეორეკიურთიერთობისთემისცვლილებას, გადასვლასერთიტონალობიდანმეორეშიაღნიშნავს. სისტემათამრავალფეროვნებაგვაფიქრებინებს  რომ  თითოეულში  შესაღწევად    “გასაღებთა”  ძალიან  დიდირაოდენობაასაჭირო. თუმცაგოფმანი  სოციალურსისტემათა 5 ძირითადგასაღებსგვთავაზობს: 1. გამონაგონი (make-believe) 2. შეჯიბრება (contest) 3. ცერემონია (ceremony) 4. ტექნიკურიცვლილება,გადაწყობა  (technical  redoing)  5.  პერფორმანსებირომლებიც  არარეალურსაფუძველსემყარება (regrounding). გამოგონებასერიოზულმოვლენებს  არასერიოზულადაქცევს, ქმნისგამოგონილსამყაროს, ასეთიფორმებიამაგ. თეატრი, კინო, მასმედიადა.. შეჯიბრისფრეიმიდაპირისპირება - ბრძოლისსიტუაციასთამაშისუსაფრთხოფორმადგარდაქმნის  რომელშიცშენარჩუნებულიარისკისგანცდა. ცერემონიალურიფრეიმებიადამიანებსრეალურსამყაროსდროებითაშორებს  – დიპლომებისგადაცემისცერემონიალი, ქორწილისცერემონიალისიძე - პატარძლისფრეიმებისგასაღებია. ტექნიკურიცვლილებაგადაწყობასხვადასხვატიპისპრეზენტაციების, ინსცენირების, დემონსტრაციებისსაერთოსახელია. ამდროსხაზგასმულიარეალურისიტუაციებისაუტენტურობა. მეხუთეგასაღებიგვეხმარებაგავიაზროთსიტუაციამაშინროცამისიგამოხატულებაარშეესაბამებარეალობას. მაგ: კაზინოშიხშირადქირაობენცრუმოთამაშეებს, რომლებმაცუნდააჩვენონრომისინიძალიანარიანგართულნითამაშით, თუმცასინამდვილეშიმათიპერფომანსისმოტივაციასულსხვაა (ისინიკიართამაშობენ, არამედმუშაობენფულისმისაღებად).

აღნიშნულიპირველადიფრეიმებიშეიძლებამრავალნაირადშეიცვალონ, ამდენადძალიანმნიშვნელოვანია  ფრემის  აზრობრივი  ფორმების  გარჩევახშირად  ხდება  ფრეიმისფაბრიკაცია”, (გაყალბება), რაციმასნიშნავსრომფრეიმისპეციალურადმიმართულიაიმაზერომშეცდომაშიშეიყვანოსვინმე, რომელმაცარიცისრახდებასინამდვილეშიფრეიმისფარგლებში.ფაბრიკაციისმსუბუქიფორმებიარაასაშიში, თუმცახანდახანისინისერიოზულსახესიღებენ, ზოგიერთებიცდილობენკონტრაგენტისშესახებისეთიინფორმაციისმიღებას, რომელიცდაფარულიადარომლისგამოყენებაცშეიძლებააგენტისწინააღმდეგ, ამასგოფმანი containment –ის (ფლობის, შემცველობის) ტერმინითაღნიშნავენ. containment – ისმაკონტროლირებელიჩარევისგანხორციელებასშეიძლებადაუპირისპირდესისპირივისაცატყუებენ, ანუმოტყუებულებმაშეიძლებათავადგანახორციელონმაკონტროლირებელიჩარევამატყუარაზე (recontainment) , თუმცაშეიძლებაამუკანასკნელისკონტროლიც – containing of recontainment.

ფრეიმებისფაბრიკაცია  ადამიანებსნდობასუკარგავს , ისინიმოცემულისიტუაციისრეალობაშიდარწმუნებულნიარარიან. ამგაურკვევლობისდაძლევაგოფმანისაზრითდამაგრების, გამყარების (anchoring) პროცედურებითანყოველდღიურიგამოცდილებისრუტინიზაციითხდება. მართლაც, ყოველდღიურიმოქმედებისუმეტესინაწილიმექანიკურადკეთდება. ადამიანებიერკვევიანსიტუაციაშიშემდეგიდამაგრებებით” – 1. ფრჩხილებშიმოთავსება (bracketing devices) მაგ. როცაგაკვეთილისახსნისასმასწავლებელიაკეთებსგადახვევასიმისმოსაყოლადთურანახაგუშინტელევიზორშიფრეიმიარირღვევა - შიდაფრეიმიფრჩხილებითააშემოსაზღვრული, მაგრამროცამთელილექციისმანძილზეშეუძლებელიაიმისდადგენათურომელიალექციადარომელიალექტორისპირადიმოსაზრებები, ფრეიმიირღვევა, რადგანშიდაფრეიმებისსაზღვრებიარააგამოყოფილი. 2. სოციალურიროლები,რომელთამეშვეობითაცაუდიტორიასაქვსმყარიმოლოდინიიმისათუვინრასმოიმოქმედებს. 3. რესურსებისმუდმივობა (resourse continuity), რომლებიცრაიმემნიშვნელოვანმოვლენასამაგრებენ. 4. დაუკავშირებლობა(unconnectedness) – ფრეიმისშიგნითდისტანცირებისას, ზოგიერთიმოქმედებაფრეიმისშიგნითზედმეტიადასაჭიროამათიამოგდება, რათაშევინარჩუნოთფრეიმისმთლიანობა. 5. What we are all likeსაზოგადოდმიღებული  წარმოდგენა  ადამიანზე  სპეციფიური  ფრეიმიარომელიც  გულისხმობსინდივიდისწარმოდგენასამათუიმადამიანისშესახებ, ჩვენშეიძლებაგვეწყინოსძმისაგანთუ  ის  დაბადების  დღეს  არ  მოგვილოცავსზოგიერთისაგან  კი  ეს  არ  გვეწყინება  რადგანმათზეცგვაქვსჩვენიწარმოდგენა.

ფრეიმების   სტრუქტურულიმახასიათებლები: ფრეიმიგაიგებაელემენტებისარაროგორცდამოუკიდებელითავისუფალი, ნაწილობრივშემთხვევითი, ხანმოკლე  შეერთებაარამედ  ის  შედგება  არსებითი  კომპონენტების  დადგენილიერთობლიობისაგან, რომელსაცგარკვეულიორგანიზაციადა  მყარი  მიმართებებიგააჩნია. ესკომპონენტებიყველგანარმოიპოვება, როგორცრომელიღაცსიტუაციისელემენტები, არამედმუდამდაკავშირებული, შეერთებულიარიანდამთლიანობაშისისტემასშეადგენენ. სტანდარტულკომპონენტებსმყარიდადასრულებულიხასიათიაქვთ.   ნებისმიერი  გაგებითფრეიმისცნება, „სტრუქტურისცნებასძალიანგავს.

ფრეიმები    ძირითადად    წესები    ან    კანონებია,    რომლებიცურთიერთქმედებასგანსაზღვრავენ. ჩვეულებრივ, წესებიგაუცნობიერებელხასიათსატარებენდა იმასგანსაზღვრავენთუროგორუნდა  გაუკეთდეს  „ინტერპრეტაციანიშნებს, თუგარეგანიგამოვლინებებიროგორაადაკავშირებული   სოციალურმეს”-თანდა  როგორიგამოცდილებამოყვებასაქმიანობას. გოფმანისეულიპრობლემატიკა   არა   დაკვირვებადიყოველდღიურიურთიერთქმედებისროგორცასეთის, არამედმისიშინაგანისტრუქტურისადაიდეოლოგიის, არასიტუაციების, არამედმათიფრეიმებისკვლევასუწყობსხელს

ერთიდაიგივემოვლენებისთვისსხვადასხვაფრეიმისმიყენებამათმნიშვნელობასუცვლის .მაგალითად, რაუნდავიფიქროთჩვენქალისდანახვისას, რომელიცმაჯისორსაათსჯიბეშიიდებსდამაღაზიიდანმიდისისე, რომსაფასურიარგადაუხდია? თუსიტუაციასადგილობრივიდეტექტივისფრეიმისმიხედვითგანვიხილავთ, ნათელია, რომ  ესმაღაზიისგაქურდვისნათელიფაქტია. სამართლისფრეიმისთვალსაზრისითმისადვოკატსშეუძლიაეს  როგორცდაბნეულიქალბატონისქმედებადგანიხილოს, რომელიცმაღაზიაშიქალიშვილებისათვისსაჩუქრებისსაყიდლადშევიდა. ავიღოთსხვამაგალითი. ქალბატონსსამედიცინოფრეიმისგამოყენებითთავისიგინეკოლოგისმოქმედებაშეუძლიაერთისმხრიდანშეაფასოსმაგრამთუიგისექსუალურფრეიმსგამოიყენებს, მაშინიგივექმედებებიშეიძლებასრულიადსხვაგვარადშეაფასოს.

ფრეიმებისანალიზისპირველივეგვერდიდანაშკარაა, რომგოფმანი  ყოველდღიურიცხოვრებისმეტაფორადთეატრისცნების  გამოყენებისშეზღუდულობაშიდარწმუნდა. ესმეტაფორაზოგიერთასპექტსკიგამოკვეთს, მაგრამსხვადანარჩენსმალავს.

გოფმანსგაუჩნდაინტერესირიტუალისადმი, რამაცის  დიურკემისგვიანდელშემოქმედებასთან, განსაკუთრებითრელიგიურიცხოვრებისელემენტარულფორმებთანმიიყვანა. სოციოლოგიურიფაქტებისდიურკემისეულიგაგებიდანგამომდინარეგოფმანმა  წესებისგანხილვადაიწყოდა  ისინი, როგორცსოციალურიქცევისგარეგნულიშეზღუდვებიგაიგო. თუმცაწესებიმხოლოდნაწილობრივდაარაერთმნიშვნელოვნადგანსაზღვრავენქცევას. ადამიანებიშეზღუდულიარიან, მაგრამესშეზღუდვაინდივიდუალურივარიაციებისშესაძლებლობასარგამორიცხავს. გოფმანსმიაჩნდა, რომწესებიუპირველესყოვლისაშეზღუდვებია, მაგრამსხვაშემთხვევაშიიგიდიურკემისიდეისშეზღუდულობასიმისთაობაზე, რომწესებიქცევებს  განსაზღვრავენხაზსუსვამდადაამტკიცებდა, რომჩვენარაიშვიათად, იგნორირებასვუკეთებთდავარღვევთწესებს, რომელთადანიშნულებაჩვენიქმედებებისშეზღუდვაა. ფაქტიურად, გოფმანისთვისწესებიარისშეზღუდვადაამავედროსწყარო, რომელიცჩვენსმიერგამოიყენებასოციალურურთიერთქმედებაში.

თამაში (game)

თამაშის       გაგება       საშუალებას       გვაძლევს       უფრო       დაწვრილებით       განვიხილოთპიროვნებათაშორისიურთიერთობები. თამაშიუცხო, უცნობებისურთიერთობისფორმაა, რომლებიცსწავლობენერთმანეთსდაშედეგადკონტაქტსამყარებენ. თამაშიამშემთხვევაშისულაცარნიშნავსდადგმულმოქმედებასარამედსაკმაოდრეალურიურთიერთობააადამიანებსშორისგარკვეულიმიზნისმისაღწევად. თამაშშიორიმხარეგამოიყოფა –  ინდივიდუალურიინტერესი, მეორე - ურთიერთობათაზეინდივიდუალურიხასიათი. არსებობსთამაშინულოვანიანგარიშით, კოორდინირებულითამაშიდათამაშიშერეულიმოტივებით.ეტიკეტისნორმებისდაცვაკოორდინირებულითამაშია, რამდენადაცწინასწარაადადგენილიმოთამაშეთაროლები, მოთამაშეთაპირადიურთიერთობასრულიადზედმეტია. თუმცაკოორდინაციასდიდიმნიშვნელობააქვსშერეულიინტერესებითთამაშისასძნელიადაადგინოვისრამოსაზრებააქვს, ამდენადმოცემულშემთხვევაში  მნიშვნელოვანი  მოთამაშეებსშორისკომუნიკაციაა. ნულოვანითამაშისასნდობაწაგებისტოლფასია, კოორდინირებულშიიგიურთიერთობისწინაპირობაა, მესამისთვისკიაუცილებელიააქშენგანნდობასმოელიან (trust) იმდენადრამდენადაცყველაიმსაქციელისგანსაზღვრა, რაცშეიძლებაგანხორციელდეს, რაციონალურადშეუძლებელია.

ნდობა (Trust)

გოფმანის  მოხედვით  სოციალური  წესები  ადამიანების  მოქმედების  საფუძველში  მდებარეუხილავიკოდებია. იგიგანასხვავებსშემდეგწესებს: 1. სუბსტანციურიდაცერემონიალური. 2. სიმეტრიულიდაასიმეტრიული 3. რეგულატორულიდაკონსტიტუციური.

სუბსტანციურიაღწერსმოქმედებისწესებს, ცერემონიალურიკიურთიერთქმედებისწესებს. ესუკანასკნელითავისმხრივორადიყოფა: ნდობა, მოწიწება (deference) დამანერა (demeanor). ამტიპსგოფმანიგანსაკუთრებულყურადღებასაქცევსიმდენადრამდენადაცმათშიყალიბდებანდობისქარხანა“. სიმეტრიულიგამოხატავსწესებსთანაბარინდივიდებსშორისდაასიმეტრიულიკიძალაუფრებრივსისტემებში. რეგულატიურიკანონებიკონტექსტზერეაქციასწარმოადგენენ, მაშინროცაკონსტიტუტიურითავადქმნისკონტექსტს.

გოფმანსსაჭიროდმიაჩნდა  სიტყვიერგამოთქმათატიპოლოგიზაცია მოეხდინა. იგიგამოყოფდა  2  ასპექტსსიტუაციის  განსაზღვრა  და  განსხვავება  ნათქვამსა  და  მისმნიშვნელობასშორის.გოფმანმაყურადღებამიაქციანაცნობებსადაუცნობებსშორისურთიერთობას. ნაცნობებსშორისურთიერთობასიახლოვეზეაორიენტირებული, უცნობებსშორისკინდობაზე“.ხიდებიუცნობებთანურთიერთობისდამყარებისასარისუსაფრთხოკითხვებირომლებიც  ნელ-ნელა  ქმნიან  „ნდობას“  –  რომელი  საათიასიგარეტი  ხომ  არაგაქვთ? ნაცნობთაურთიერთობაშიკიიმდენიგამოტოვებადაჟესტებიარომხშირადძნელიამისიშინაარსისდადგენა. სიტყვიერიურთიერთობის(კომუნიკაციის) ოპტიმალურიპირობებია: 1. ურთიერთობისმონაწილეებმაუნდაგაითვალისწინონსიტუაციურიკონტექსტი, (დაიცვანზრდილობისწესები). 2. მათუნდაშეინარჩუნონჩართულობისშესაბამისიდონე. 3. ურთიერთობისმონაწილეებიმისაწვდომიუნდაიყვნენერთმანეთთანურთიერთობისათვის.4. მათუნდაგამოავლინონმოქალაქეობრივიჩაურევლობა.

 

გოფმანის იდეებს თანამედროვე თეორიულ სოციოლოგიაში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია. რენდალ კოლინზი აღნიშნავს, რომ გოფმანის კონცეფცია, რომელიც დიურკემის იდეებზე ინტელექტუალურ გამოძახილს წარმოადგენს, ,,ფრეიმების კონტინინუმში” როგორც ეთნომეთოდოლოგიას, ისე სიმბოლურ ინტერაქციონიზმს აერთიანებს. გოფმანმა კონცეპტუალური ლექსიკონის თავისებურება – განსაკუთრებულობის მიუხედავად, XX საუკუნის კლასიკური სოციოლოგიის ტრადიციებთან მემკვიდრეობა მაინც შეინაჩუნა და რეალისტური და ,,გაგებითი” მიდგომების სინთეზის საფუძველზე მიკროსოციოლოგიის პერსპექტიული ვერსია შემოგვთავაზა.

თარიღი: სამშაბათი, 31 მარტი 2015

მომსახურება

  • კვლევა
  • საინფორმაციო მხარდაჭერა
  • დისკუსია
  • სოციალური მხარდაჭერა
  • აქციები

გვეხმარებიან

Logo
Logo

კონტაქტი

ტელ: 599 36 58 45

მოგვწერე